Jak zdobyć krzyż harcerski

 

W 1911 roku ks. Andrzej Lutosławski rozpoczął prace nad projektem krzyża harcerskiego. Po kilku latach Naczelna Komenda Skautowa uznała, że koncepcja wzorowana na orderze wojskowym Virtuti Militari będzie idealna dla patriotycznego związku harcerzy działających w Polsce. Od 1918 roku krzyż oficjalnie stał się znakiem rozpoznawczym dla każdego druha i w niezmienionej formie funkcjonuje po dziś dzień. Bez wątpienia, mimo prawie stuletniej tradycji, każdy młody człowiek wstępujący do drużyny marzy o ognisku lub uroczystym świecznisku, na którym złoży swoje przyrzeczenie.

Przeglądając albumy ze zdjęciami, często oglądamy ważne momenty z życia drużyny. Mogą to być apele, na których druhny i druhowie otrzymują stopnie albo różne sprawności. Nieraz oglądamy fotografie z obozów biwaków i rajdów, a na nich właśnie niejeden harcerz zdobył swój wymarzony krzyż. Każdy, kto doznał tego wyróżnienia musiał zmierzyć się z próbą harcerza ale czy w każdej jednostce wygląda to identycznie?

Zatem jak zdać na krzyż?!

Można powiedzieć, że drużynowy jest swego rodzaju nauczycielem, a harcerz który pragnie się rozwijać, jego uczniem. Tak samo przyboczny i zastępowy, który pragnie ponad wszystko przekazywać wiedzę swoim podopiecznym. Skauting jest miejscem dla każdego kto pragnie poznawać świat w zgodzie z prawem harcerskim. Jednak mówi się, że prawdziwym harcerzem jest dopiero ten, kto złoży przyrzeczenie i otrzyma krzyż, który dumnie będzie nosić na piersi. Zatem co trzeba wykuć aby stać się harcerzem?

Wiedza, którą powinien opanować każdy harcerz jest spisana w formie tzw. “Próby harcerza”. Jest to szereg punktów, które odnoszą się do historii harcerstwa, teorii funkcjonowania drużyny i innych ważnych pojęć.


Tak wygląda przykładowa próba w 22 PDH „Lupus”. Jest to zapis podstawowych 9 punktów, które każdy harcerz musi “zdać”. Zakres wiedzy jest bardzo podobny w większości jednostek. Ale czy każdy harcerz przechodzi przez powyższe wymagania w identycznej formie?

Podejmując się wychowania młodych druhen i druhów, musimy pamiętać, że każdy z nich jest jedyny w swoim rodzaju, tak więc każda karta próby powinna być układana indywidualnie, aby przyniosła zamierzone efekty. Pamiętajmy o tym, że harcerze w naszej drużynie każdego dnia uczęszczają do szkoły, w której to nauczyciele organizują kartkówki i sprawdziany. “Uczenie” jest dla nich czasownikiem mocno kojarzonym z murami podstawówki czy gimnazjum, dlatego w przypadku Próby Harcerza, warto unikać nakazów w stylu: “Musisz nauczyć się Prawa Harcerskiego!”, “Za tydzień na zbiórce musisz pamiętać wszystkie daty związane z historią ZHP!”. Zdecydowanie przyjemniejsze dla młodzieży będzie wykonanie plakatu lub folderu promującego przestrzeganie prawa harcerskiego czy przygotowanie 10 haseł związanych z historią ZHP do znanej gry w kalambury. Lepiej unikać klasycznego “odpytywania” kandydatów na krzyż, warto pomyśleć o kreatywniejszej formie “egzaminowania”, która da o wiele lepsze rezultaty.

Kilka pomysłów…

KARTA PRÓBY – Próba Harcerza jest realizowana głównie przez najmłodszych harcerzy, rzadko dotyczy ona młodzieży w gimnazjum i liceum. W związku z tym musimy być świadomi, że to my jako drużynowi powinniśmy wyjść z inicjatywą i zaproponować młodym druhnom i druhom przykładowe zadania. Okres próby nie musi być zależny od kolejności punktów, każdy instruktor może sam zdecydować jakie punkty będą sprawdzane na najbliższej zbiórce, czy biwaku.

WYMAGANIA – Jak dostosować wymagania do każdego harcerza? Jeśli w naszej drużynie jest akurat zaledwie kilka osób zdających, możemy przeprowadzić rozmowę z każdym indywidualnie. Wtedy poznamy mocne i słabe strony naszych podopiecznych. Sytuacja, w której chętnych na otwarcie próby jest więcej niż 5 osób, warto pomyśleć o ujednoliceniu zadań, w których damy pole do popisu każdemu z osobna. Wiele osób prowadzących drużynę zauważa, że w proces zdawania na krzyż zaangażowane są także osoby, które takowy już posiadają. Starsi koledzy z drużyny chętnie pomagają młodszym kolegom, odpytują z wymaganej wiedzy lub po prostu wspierają w przejściu przez całą próbę. W związku z tym warto poświęcić czas na biwaku lub obozie na taką współpracę drużyny.

PROPOZYCJE ZADAŃ

  1. Znam i rozumiem treść Przyrzeczenia Harcerskiego.
  2. Znam i rozumiem Prawo Harcerskie.
    • Przygotowanie komiksu, który będzie opowiadał o sytuacji, w której harcerz przestrzega wybranego punktu prawa harcerskiego.
  3. Znam i rozumiem symbolikę krzyża harcerskiego, lilijki i koniczynki skautowej/lilijki skautowej. Wiem skąd pochodzi harcerskie pozdrowienie „Czuwaj”.
    • Przygotowanie plakatu informacyjnego, na którym harcerze umieszczą informacje np. na temat krzyża harcerskiego. Plakat może zostać wykorzystany do udekorowania harcówki.
  4. Znam hymn harcerski i umiem go zaśpiewać.
    • Zaśpiewanie hymnu harcerskiego indywidualnie lub z zastępem.
  5. Skompletuję swój mundur harcerski.
    • Harcerz będzie oszczędzał „kieszonkowe” w celu zakupu munduru lub z pomocą zastępowego zorganizuje mundur używany od starszych kolegów.
  6. Systematycznie uczestniczę w zbiórkach zastępu i drużyny.
    • Przygotowanie co najmniej 3 wpisów do kroniki drużyny.
  7. Wykonałam/em z zastępem (patrolem) przynajmniej jedno zadanie zespołowe (lub projekt).
    • Uczestnictwo w rajdzie lub biegu wspólnie z zastępem.
    • Przygotowanie przez zastęp przygotuje gry dla całej drużyny.
  8. Znam nazwę drużyny, imię i nazwisko zastępowego i drużynowego i wiem, jak się z nimi skontaktować.
    • Przygotowanie identyfikatora na plecak, w którym to będą zawarte informacje o jednostce i danych kontaktowych do drużynowego.

KREATYWNOŚĆ – Powyższe propozycje to tylko kropla w morzu twórczych zadań, które mogą przyczynić się do dobrego rozwoju harcerzy. Bardzo ważne jest to, aby nie zapomnieć o możliwości urozmaicania wymagań próby o autonomiczne punkty związane z daną drużyną. Podczas układania próby warto zapytać naszego kandydata o własne propozycje.

PRZYZNANIE – Okres realizacji próby trwa najczęściej od 6 do 12 miesięcy, a uroczystość przyznania krzyża harcerskiego odbywa się w towarzystwie jednego lub wielu żywiołów na obozie lub biwaku. Często przyrzeczenie odbywa się w klasycznej formie, czyli składanie przysięgi „na ogień”. Wtedy to harcerz występuje przed swoich na przód, klęka na prawe kolano i powtarza rotę za prowadzącym. Następnie wyróżniony harcerz otrzymuje od drużynowego swój własny krzyż. Jest to bardzo ważny moment, dlatego dobrze jest zadbać o magiczny klimat tej chwili. Nie zapominajmy o przygotowaniu odpowiedniej gawędy, która zapadnie w pamięć zarówno wyróżnionym, jak i reszcie drużyny. Ciekawym urozmaiceniem chwili jest gra wprowadzająca tylko dla wybranych harcerzy, której metą będzie ognisko. Jeśli obrzędowość drużyny jest związana jednocześnie z wodą i ogniem, nic nie stoi na przeszkodzie aby ogień pływał po tafli jeziora. Niech wasza wyobraźnia nie zna granic!

Mamy nadzieję, że dzięki naszym radom wprowadzicie do swoich drużyn nowe pomysły.  W końcu przyrzeczenie harcerskie składa się tylko jeden raz. Mimo iż mijają dni, miesiące i lata, wypowiedzianych słów: „Mam szczerą wolę…” nie da się zapomnieć.

Jak wyglądała Wasza przysięga?

Redaktor: Sandra Kaźmierczak

Studentka Grafiki Warsztatowej. Przez kilka lat pełniła funkcje drużynowej, obecnie jest zastępcą komendanta szczepu do spaw gromad zuchowych. Uwielbia pracować z dziećmi, drukować w pracowni serigrafii oraz każdy wolny weekend spędzać na wędrowaniu z plecakiem po górach. Zdobywczyni diamentowej odznaki Głównego Szlaku Beskidzkiego oraz członkini klubu Korony Gór Polski.